Wczoraj Ukraina obchodziła Dzień Konstytucji

28 czerwca 1996 r. o godzinie 9:18, po prawie dobie ciągłej pracy Rada Najwyższa przyjęła i ustanowiła Konstytucję. Wydarzenie to poprzedzone było 6 latami ciężkiej pracy, konsultacji, kryzysów i ustaleń.

Najnowszy proces konstytucyjny rozpoczął się natychmiast po przyjęciu 16 lipca 1990 r. przez Radę Najwyższą USRR „Deklaracji o suwerenności państwowej Ukrainy”. Już w październiku powołano Komisję Konstytucyjną. Po upadku ZSRR i uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę w 1991 r. stało się jasne, że rozwój systemu prawnego w niezależnym państwie powinien odbywać się na własną rękę. W latach 1991–1996 komisje opracowały szereg projektów konstytucji, a swoje projekty stworzyła też Rada Najwyższa i Prezydent. Były one omawiane, uzupełniane i udoskonalane przez długi czas. Najostrzejsza kontrowersję wywołały kwestie: podziału władzy i własności, symboli państwowych, statusu języka rosyjskiego i statusu Republiki Krymu. Siły lewicowe miały tendencję do zmniejszania roli władzy prezydenckiej, stosunków własności prywatnej, chciały zapewniania tej samej pozycji językom ukraińskiemu i rosyjskiemu oraz zachowania autonomicznego statusu Krymu. Prawica, w której zjednoczyli się przedstawiciele „partii władzy”, środowisk biznesowych i deputowanych narodowej orientacji kulturowej i językowej, opowiadała się za silną pozycją prezydencką, gwarantującą pełnię praw własności prywatnej, dominację języka ukraińskiego i eliminację autonomii krymskiej. Tymczasem w kraju obowiązywała konstytucja Ukraińskiej SRR z 1978 r., z pewnymi poprawkami.

W nocy z 27 na 28 czerwca 1996 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła i ustanowiła Konstytucję Ukrainy. Dokument został poparty przez dwie trzecie posłów (315 deputowanych ). Ustanawiała ona silną władzę prezydencką, gwarantowała prawa własności prywatnej, zatwierdziła nowe symbole państwowe, status języka ukraińskiego jako jedynego państwowego, a Krym został uznany za autonomiczną republikę i część Ukrainy.

Ogólnie rzecz biorąc, mała broszura, która jest Konstytucją Ukrainy, jest efektem stuleci w tworzeniu prawa. Można tu również przypomnieć „Ruską Prawdę” z okresu Rusi Kijowskiej oraz konstytucje kozackie i hetmańskie, w tym konstytucję Pylypa Orlyka - jedną z pierwszych na terytorium europejskim oraz konstytucję państwa ukraińskiego z 1918 roku.

Od czasu przyjęcia aktualna ustawa zasadnicza Ukrainy zmieniła się kilka razy. Warto zauważyć, że Konstytucja Ukrainy z 1996 r. przewiduje dość rygorystyczną procedurę wprowadzania zmian i uzupełnień. Aby zatwierdzić odpowiednie zmiany w różnych rozdziałach, wymagane jest od 2/3 do 3/4 głosów z konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy. Jeżeli zmiany znoszą lub ograniczają prawa i wolności człowieka i obywatela lub mają na celu zniesienie niepodległości lub zagrażają integralności terytorialnej państwa, wówczas Konstytucja Ukrainy, zgodnie z art. 157, nie może być w ogóle zmieniona.

av