9 maja. Parada wojskowa. Na Chreszczatyku. Ukraińsko-polska

Przypomnijmy tamte wydarzenia - „Kampania na Wschodzie” Wojska Polskiego i Armii URL, prawdziwe oblicze Armii Bolszewickiej i kilka ciekawostek sprzed wieków. „Za naszą i waszą wolność” - hasło jednoczące Ukraińców i Polaków.

Tak więc 9 maja tego roku - w przestrzeni historycznej, niezwykła, ale znacząca data - sto jeden lat, ponieważ nastąpił niezwykły epizod dwóch powiązanych ze sobą wojen wyzwoleńczych - narodu ukraińskiego i polskiego, którzy wspólnie przeciwstawili się rządowi bolszewickiemu i Czerwonej Armii. Poprzedziło to zawarcie „Układu Warszawskiego” z 21 kwietnia 1920 roku między bohaterem narodowym a marszałkiem Polski Józefem Piłsudskim i szefem Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej Simonem Petlurą. Wydarzenia rozwijały się szybko i w pierwszych dniach maja wojska polsko-ukraińskie dotarły z Żytomierza na przedmieścia Kijowa. Parada Zwycięstwa na Chreszczatyku odbyła się 9 maja 1920 roku z udziałem jednostek polskich i ukraińskich. Paradę poprowadził polski generał Edward Rydz-Śmigły. Towarzyszyli mu dowódca 6 Dywizji Strzeleckiej URL Marko Bezruczko, Julian Stachiewicz, Karol-Gustaw Anot oraz japoński attache Masataka Yamawaki.

KIJOWSKI TRAMWAJ ZAMIAST SAMOCHODU PANCERNEGO, JAK POLSKI ODDZIAŁ DOJECHAŁ NA CHRESZCZATYK

Podczas burzliwych wydarzeń na Ukrainie w latach 1917-1920 władza w Kijowie zmieniała się ponad dziesięciokrotnie. W rezultacie 1 maja 1920 roku w Kijowie nie było władzy, ale wciąż były małe jednostki Armii Czerwonej. Nie mając więc wystarczającego wsparcia w mieście i przewagi liczebnej, Armia Czerwona wycofała główne jednostki z Kijowa.

Główny polski oddział, dowodzony przez porucznika Mirosława Olszewskiego, po przeprowadzeniu rekonesansu przedmieść Kijowa, zdecydowała się na dotarcie do centrum miasta tramwajem. W tym czasie linia tramwajowa prowadziła z Puszczy-Wodycy do samego Urzędu Miejskiego, gdzie obecnie znajduje się Plac Niepodległości. Polscy żołnierze pędząc do centrum stolicy, schwytali kilku żołnierzy Armii Czerwonej i tym samym tramwajem wrócili z powrotem do Puszczy.

A już 7 maja do Kijowa wkroczyły główne polskie jednostki.

WZIĄĆ UDZIAŁ W WYZWOLENIU KIJOWA I ZOSTAĆ SŁAWNYM REŻYSEREM

Innym interesującym faktem jest udział amerykańskich pilotów-ochotników w wojnie Polski z bolszewicką Rosją. Byli to piloci 7 Dywizjonu Lotniczego Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki. Eskadra ta powstała w 1918 roku i nie przez cały czas przed wyzwoleniem Kijowa była sojusznikiem UPR, ale w 1919 roku podczas braku pilotów na podstawie umowy i w tajemnicy, do siódmej eskadry przyjęto 21 amerykańskich pilotów. Jednym z nich był pilot Marian Cooper z Florydy w USA. Całkiem ciekawa historia jednego człowieka, który po ukończeniu Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych i pracy dziennikarskiej ukończył kursy pilotażowe w 1917 roku. Był członkiem Amerykańskich Sił Ekspedycyjnych, a w 1918 roku został schwytany przez Niemców, po uwolnieniu wrócił do Francji.

W maju 1920 roku brał udział w walkach z piechotą i marynarką bolszewicką nad Dnieprem pod Trypillą. W wolnym czasie, zwłaszcza wieczorami, miał okazję rozmawiać z Ukraińcami, poznawać ich język i tradycje.

Mimo, że dostał się drugi raz do niewoli bolszewickiej, udało mu się uciec, i po przejechaniu prawie 700 kilometrów do granicy litewskiej. Już w Polsce, otrzymał order virtuti militari u rąk Józefa Piłsudskiego, pierwszego przywódcy odrodzonego państwa polskiego.

Marian Cooper zasłynął także z tego, że napisał scenariusz i wyreżyserował film King Kong z 1933 roku, a także zagrał w niektórych fragmentach filmu.

Wydarzenia majowe sprzed wieków przenoszą nas w teraźniejszość, do najnowszej historii Ukrainy, gdzie jest też wiele przykładów wyczynów, wsparcia i współpracy. Wspólne osiągnięcia i zwycięstwa Wojska Polskiego i Armii URL miały swój wkład 101 lat temu i tradycję tę kontynuujemy do dziś.

W ubiegłym roku grupa aktywistów odtworzyła wielowiekowe wydarzenia na Placu Niepodległości. 10 maja tego roku w Kijowie odbyły się znacznie większe, uroczyste wydarzenia poświęcone 101 rocznicy wyzwolenia stolicy Ukrainy spod okupacji rosyjskich bolszewików.

Przedstawiciele społeczeństwa, Sił Zbrojnych Ukrainy, Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy, Państwowej Służby Etnopolityki i Wolności Sumienia oraz Instytutu Polskiego w Kijowie oddali hołd ukraińskim i polskim żołnierzom. Wspólna modlitwa, złożenie kwiatów i salwa wojskowa na cześć Ukraińsko-Polskiego Związku Broni odbyły się najpierw pod pomnikiem Oficerów Wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej - mieszkańców Kijowa, a następnie przy grobie polskich żołnierzy na cmentarzu w Bykowni.

Straż honorową na uroczystościach pełnili rekonstruktorzy wojskowo-historyczni w mundurach Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej i Wojska Polskiego.

Informacja historyczna.

„ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ” - takie było wówczas nasze wspólne hasło. Jest ono aktualne i dzisiaj .

Jewhen Androszczuk dla Ukrinformu