30 faktów o Ukrainie

Na 30. rocznicę odzyskania przez Ukrainę niepodległości zespół Centrum Komunikacji Strategicznej i Bezpieczeństwa Informacji zebrał 30 ciekawostek o naszym kraju, ilustrujących demokratyczne tradycje budowania państwa, naszą wspólnotę z Krymem, niezłomność i pragnienie wolności.

5 faktów na temat tradycji demokratycznych na naszej ziemi

● Według naukowców, trypolskie społeczeństwo było wyważone i nie hierarchicznie zorganizowane - z negocjacjami i samorządnością. Jednak próby ograniczenia i centralizacji władzy doprowadziły do upadku tego społeczeństwa.

● Bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei w swojej „Historii wojen” opisuje Sklawinów i Antów, potencjalnych przodków Ukraińców, jako ludzi, którzy nie podlegali nikomu. Wspólnie decydowali o wszystkich sprawach, demokratycznie.

● Konstytucja Pyłypa Orłyka – pierwsza ukraińska i jedna z pierwszych konstytucji europejskich – proponowała podział władzy na odrębne gałęzie i krytykowała „autokrację”.

● Konstytucja Ukraińskiej Republiki Ludowej z 1918 r. deklarowała, że suwerenne prawo w państwie należy do narodu, a zadaniem państwa jest zapewnienie jego praw.

● „Państwo nie może być despotycznym idolem-bożkiem, któremu służą pozbawieni wszelkich praw człowieka niewolnicy. Państwo służy wolnym obywatelom, aby stworzyć dla nich najpiękniejsze warunki do pełnego rozwoju i wyrażania swoich sił twórczych!” - napisano w „biuletynie prezydium Ukraińskiej Głównej Rady wyzwolenia", która działała w konspiracji podczas II wojny światowej.

5 faktów o Krymie

● „Wieczna przyjaźń z Krymem”: cały rozdział Konstytucji Pyłypa Orłyka poświęcony jest stosunkom z państwem krymskim, które określa się jako „przyjaźń sąsiedzką”, „wieczną przyjaźń” i „braterstwo”.

● „Czarnym Wiekiem” nazwali Tatarzy krymscy okres po aneksji Krymu w 1783 r. przez Imperium Rosyjskie. Wcześniej przez tysiące lat półwysep nie był w żaden sposób związany z Moskwą.

● Kozacy ukraińscy wspólnie z oddziałami Chanatu Krymskiego pokonali Moskwę – w bitwie pod Konotopem walczyli ramię w ramię ze wspólnym wrogiem. W bitwie wzięło udział około 40 000 Tatarów krymskich.

● Alem-i Nisvan (Świat Kobiet). Pierwsze muzułmańskie czasopismo kobiece na Krymie zostało wydane w 1917 roku. Wydała go Şefiqa Gaspıralı (Szefika Gasprinska), ściśle związana z szerzeniem idei emancypacji i praw kobiet. Została także pierwszą kobietą w prezydium zgromadzenia narodowego - Kurułtaju Tatarów Krymskich.

● Ukraińcy i Tatarzy Krymscy niemal jednocześnie próbowali przywrócić własną państwowość. W 1917 roku Bakczysaraj proklamował Krymską Republikę Ludową, pierwszą republikę demokratyczną i pierwsze państwo z prawem głosu dla wszystkich kobiet w świecie muzułmańskim.

5 faktów o ukraińskim kosmosie

● Droga Mleczna. Ukraińcy zachowali do dziś własną nazwę galaktyki, w której znajduje się Układ Słoneczny, a także wszystkie gwiazdy, które widzimy gołym okiem.

● „Patrzę w niebo i myślę” – pierwsza piosenka, która zabrzmiała w kosmosie. Zaśpiewał ją ukraiński kosmonauta Pawło Popowycz na statku kosmicznym Wostok-4 specjalnie dla ukraińskiego projektanta statków kosmicznych Sergieja Korolowa. Elon Musk, założyciel kosmicznej firmy SpaceX, nazwał go jednym z najlepszych ekspertów w branży.

● Zabił rosyjskiego cara i stworzył plan rakiety w celi śmierci. Nikołaj Kibalczicz został skazany na śmierć za stworzenie superpotężnej bomby, która zabiła cara Aleksandra II. W celi śmierci Nikołaj Kibalczicz zdołał stworzyć projekt latającego urządzenia z silnikiem odrzutowym i przekazał go swojemu prawnikowi na kilka dni przed egzekucją.

● „Utorował Amerykanom drogę na Księżyc”. Jurij Kondratiuk, pochodzący z Połtawy, opracował manewr spotkania na orbicie księżycowej, kluczowy dla lądowania i powrotu statku lecącego z Ziemi na Księżyc. Jeszcze jako uczeń liceum zrozumiał, jak zapewnić lądowanie i start całego statku kosmicznego. Czterdzieści lat później Amerykanie z powodzeniem wykorzystali obliczenia Jurija Kondratiuka podczas lądowania astronautów na Księżycu.

● „Rakiety pochodzą z Ukrainy”. Ukraińskie firmy nadal pomagają w tworzeniu globalnych rakiet. Tak więc europejska rakieta Vega ma ukraiński silnik, który został opracowany przez państwowe przedsiębiorstwo „Pivdenne”. Rakieta została z powodzeniem wystrzelona w kosmos już 17 razy, ostatni raz - w sierpniu tego roku. Ona dostarczyła na orbitę satelity, które mają badać przestrzeń kosmiczną.

5 ciekawych postaci

● Arcyksiążę Wilhelm Habsburg tak bardzo zafascynował się językiem i kulturą ukraińską, że to odebrało mu życie. Z zamiłowania do haftowanych koszul („Wyszywanek”) nazywano go Wasyl Wyszywany, pisał wiersze po ukraińsku, dowodził oddziałem Ukraińskich Strzelców Siczowych, a później został ministrem Ukraińskiej Republiki Ludowej. Sowieccy agenci uprowadzili go w Wiedniu, a następnie skazali na 25 lat więzienia za próbę stworzenia „niepodległej Ukrainy”.

● Ukraiński pilot Iwan Dacenko z Połtawy przybył do Kanady, poślubił córkę przywódcy plemienia Irokezów, a później sam został ich wodzem. Ich dzieci mówiły po ukraińsku. Wszystko zaczęło się od wojny, kiedy w 1944 Dacenko został ranny i wzięty do niewoli pod Lwowem. Uciekł ze szpitala do lasu, który był kontrolowany przez jednostki UPA. Istnieje opinia, że Dacenko mógł znaleźć się w szeregach powstańców i już przez nie przedostać się do Kanady.

● Przemysłowiec Ołeksij Ałczewski, od którego imienia pochodzi nazwa miasta Ałczewsk, był jednym z przemysłowców posiadających fabryki w obwodzie donieckim, którzy dbali o język i kulturę ukraińską. Jego żona powiedziała, że Ałczewski był „fanatycznym Ukraińcem”, który dużo zainwestował w ruch ukraiński podczas surowego zakazu dla Ukraińców pod koniec XIX wieku.

● Anastasija Markowicz - ta sama Nastia z różnych przysłów. W historii Anastasija Markowicz, żona hetmana Iwana Skoropadskiego, wymieniana jest nie tylko jako bohaterka przysłów, ale także jako prawdziwy władca Armii Zaporoskiej. Ze względu na swój ostry temperament, autorytarny charakter i zaangażowanie w sprawy rządowe nazywano ją także „hetmanem w spódnicy”.

● Halyna Kuzmenko, jest znacznie mniej znana niż jej mąż Nestor Machno, ale to ona próbowała ukrainizować jego powstańczą armię. Kobieta uszyła niebiesko-żółte flagi, przetłumaczyła odezwy na język ukraiński i próbowała przekonać Machno, by wybrał projekt narodowy, a nie komunistyczny.

5 różnych faktów

● Rosyjski pisarz i więzień Gułagu Aleksander Sołżenicyn napisał, że pierwsza fala oporu w obozach stalinowskich rozpoczęła się po przybyciu Ukraińców. Według niego to oni przynieśli do Gułagu „bakcyla” zamieszek.

● „Każdy, kto mówi, że niepodległość spadła z nieba, nie wie, że zostaliśmy skazani na 10 lat więzienia i zesłanie”: jeszcze w latach 60. Łewko Łukjanenko uznał, że Ukraina powinna być niezależną demokracją. W tym celu stworzył podziemną organizację, która później została zdemaskowana przez KGB. Łukjanenko spędził 25 lat w więzieniu i na zesłaniu. To on zapisał w swoim zeszycie projekt Aktu Niepodległości Ukrainy, uchwalony 24 sierpnia 1991 r.

● W 1976 roku podczas meczu ZSRR z NRD w Montrealu Kanadyjczyk ukraińskiego pochodzenia Danyło Myhal wbiegł na boisko w „wyszywance” z flagą Ukrainy i tańczył hopak. Na samym stadionie 150 Ukraińców zawiesiło plakat z napisem „Wolność dla Ukrainy!”.

● Jeszcze w 1939 roku przywódcy Kremla odkryli, że spośród wszystkich republik, na Ukrainę przypada 60% wszystkich zbadanych złóż gazu. Tym samym Ukraina stała się jednym z największych eksporterów gazu ziemnego w Europie, a w 1975 roku pobiła własny rekord wydobycia – prawie 70 miliardów metrów sześciennych.

● Ukraina była jedyną republiką byłego ZSRR, która przeprowadziła referendum potwierdzające jej deklarację niepodległości, co było w pełni zgodne z obowiązującym wówczas ustawodawstwem.

5 wzmianek o Ukrainie we współczesnej kulturze

● „Czy jesteś szalony? Posłuchaj mnie, Charlie. Wynoś się z Los Angeles, bo wiem jedno: nigdy nie żartuj z Matką Naturą, teściową i przeklętymi Ukraińcami!” - mówi swojemu przyjacielowi, postać Skinny Pete w filmie WŁOSKA ROBOTA (The Italian Job) z Charlize Theron i Markiem Wahlbergiem.

● W animowanym filmie Tima Burtona „Corpse Bride” bohater filmu musiał wypowiedzieć „Ukraińską klątwę”, aby powrócić do świata żywych z podziemi.

● W thrillerze „Tenet” Christophera Nolana Ukraina staje się miejscem, w którym rozwija się misja ratowania ludzkości przed czymś gorszym niż nawet wojna nuklearna. W Kijowie protagonista po raz pierwszy styka się z fenomenem technologii przyszłości – chwilową inwersją – dzięki nieznajomemu, który go uratował.

● Wojna Rosji z Ukrainą pojawiła się w grze Combat Mission: Black Sea w 2014 roku. Dodatek Black Sea do gry Combat Mission poświęcony jest wojnie NATO i Ukrainy z Rosją. Opowiada o tym, jak armia rosyjska zajęła Krym, a Ukraina zareagowała ogłoszeniem przystąpienia do NATO i UE, co w 2017 roku doprowadziło do wojny na pełną skalę.

● Gra Toma Clancy'ego Ghost Recon: Shadow Wars, wydana w 2011 roku, przewidziała wydarzenia, które będą miały miejsce 3 lata później. Znaczna część fabuły gry dla 3DS poświęcona jest obronie Ukrainy przed wojskami rosyjskimi przez elitarny oddział Ghost Recon.

Centrum Komunikacji Strategicznej i Bezpieczeństwa Informacji.

av