2020. Wydarzenia, które wstrząsnęły Ukrainą

Powiedzieć, że rok 2020 był pełen wydarzeń, to nic nie powiedzieć. Ten rok był jednym z tych w naszej historii, które nieodwracalnie zmieniają nasze życie. Podzielił czas na „dokowidowy” i czas, w którym jesteśmy zmuszeni egzystować w tej samej przestrzeni, co śmiertelny wirus. A wszystkie inne wydarzenia w tej czasoprzestrzeni nabierają zupełnie innego brzmienia.

Ukrinform postanowił przypomnieć czytelnikom o chronologii wydarzeń, które wstrząsnęły Ukrainą w 2020 roku.

1. KATASTROFA PASAŻERSKA W IRANIE

W dniu 8 stycznia 2020, wkrótce po wylocie z lotniska w Teheranie, pasażerski Boeing 737-800NG z numerem rejestracyjnym UR-PSR z Ukraine International Airlines został zestrzelony przez dwa pociski ziemia-powietrze.

Zginęli wszyscy znajdujący się na pokładzie (176 osób) - 167 pasażerów i 9 członków załogi. Wśród ofiar - byli obywatele siedmiu krajów, w tym 11 Ukraińców (9 członków załogi i 2 pasażerów).

Początkowo strona irańska twierdziła, że wypadek nastąpił z powodu problemu technicznego z samolotem i zaprzeczyła możliwości zestrzelenia. Dopiero 11 stycznia Iran oficjalnie przyznał się do winy (stało się to pod naciskiem dowodów opublikowanych przez czołowe kraje świata), a mianowicie, że ukraiński samolot pasażerski został omyłkowo zestrzelony przez bojowników Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej.

Później okazało się również, że w ukraiński samolot trafiły dwa pociski przeciwlotniczego systemu rakietowego Tor-M1, które Iran otrzymał od Rosji. Okoliczność ta, a także fakt, że Teheran nadal odmawia przekazania „czarnych skrzynek” do Kijowa, wzbudziły wśród ekspertów wątpliwości, czy ukraiński samolot został faktycznie zestrzelony przez przypadek.

Początkowo Iran oświadczył, że nie może odszyfrować informacji z „czarnych skrzynek” samolotu, ale nie zamierza przekazywać ich do innych krajów. Jednak 18 lipca Teheran wysłał „skrzynki” do Paryża. Później wiceminister spraw zagranicznych Ukrainy Jewhen Jenin powiedział, że „czarne skrzynki” z PS752 zostały pomyślnie odczytane i odszyfrowane, a zapis potwierdził fakt ingerencji w lot samolotu.

Negocjacje w sprawie odszkodowań za zestrzelenie przez Iran samolotu PS752 rozpoczęły się 30 lipca w Kijowie z udziałem delegacji irańskiej. Druga tura odbyła się 19-20 października. Wcześniej Iran przesłał Ukrainie projekt protokołu ustaleń, zgodnie z którym Kijów i rodziny ofiar muszą zgodzić się na uznanie „błędu ludzkiego” za przyczynę katastrofy i zrzec się prawa do wniesienia sprawy do sądu przeciwko sprawcom zestrzelenia samolotu. Ukraina odrzuciła taką propozycję.

Ponadto Iran nie przekazał swojego raportu technicznego innym dotkniętym krajom, tak aby raport mógł zostać opublikowany w ciągu roku, zgodnie z załącznikiem 13 do Konwencji chicagowskiej o badaniu wypadków i incydentów lotniczych.

Pod koniec listopada 2020 roku okazało się, że irański rząd zamierza przeznaczyć do budżetu państwa 200 mln euro na wypłatę odszkodowań rodzinom ofiar katastrofy samolotu UIA w styczniu przyszłego roku.

9 grudnia okazało się, że Iran wycofał tę ofertę, ponieważ planuje się przeznaczyć środki na odszkodowania z Narodowego Funduszu Rozwoju.

2. PIERWSZE PRZYPADKI COVID-19 NA UKRAINIE

3 marca Ukraina ogłosiła o pierwszym potwierdzonym przypadku koronawirusa COVID-19 u mężczyzny z Czerniowiec, który przyleciał do Rumunii samolotem z Włoch, a następnie przyjechał samochodem na Ukrainę. 12 marca oficjalnie potwierdzono dwa kolejne przypadki zakażenia koronawirusem. Infekcje odnotowano w obwodach: czerniowieckim i żytomierskim.

Wiadomo, że pierwszy przypadek zakażenia koronawirusem odnotowano w listopadzie 2019 roku w chińskim mieście Wuhan. Do 15 grudnia całkowita liczba zakażeń wyniosła 27, a do 20 grudnia liczba ta osiągnęła 60 osób. 11 stycznia 61-letni mężczyzna po raz pierwszy zmarł z powodu nowej choroby. Dwa dni później wirus został wykryty poza Chinami - w Tajlandii, 16 stycznia - w Japonii, 30 stycznia - w Stanach Zjednoczonych.

Rząd Ukrainy postanawia wzmocnić środki bezpieczeństwa. Na lotnisku „Boryspil” pasażerowie bezpośrednich lotów z Chin są sprawdzani pod kątem temperatury. Ukraińskie linie lotnicze SkyUp ogłaszają zawieszenie lotów do Sanya (wyspa Hajnan), a biura podróży wstrzymują wycieczki do Chin.

20 lutego na Ukrainę przybył samolot z ewakuowanymi z zarażonych koronawirusem Chin. Planowano umieścić ich w centrum medycznym „Nowe Sanżary”. W miejscowości Nowe Sanżary w obwodzie połtawskim mieszkańcy rozpoczęli protesty. Następnie protesty przerodziły się w starcia, w wyniku których jednemu z policjantów połamano głowę i obrzucono kamieniami autobus z ewakuowanymi. W rezultacie u żadnego z ewakuowanych nie zdiagnozowano koronawirusa.

11 marca Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła wybuch COVID-19 na świecie i pandemię.

Następnego dnia, 12 marca, na Ukrainie ogłoszono ogólnokrajową kwarantannę, a od 25 marca obowiązuje stan nadzwyczajny. 16 marca Rada Ministrów podjęła decyzję o wstrzymaniu pracy metra w Kijowie, Charkowie i Dnieprze, a 18 marca wstrzymano ruch międzymiastowy i międzyregionalny oraz ruch międzynarodowy.

6 kwietnia Ukraina wprowadza obowiązek noszenia masek w miejscach publicznych. Zabrania się odwiedzania parków i terenów rekreacyjnych, przebywania na ulicy bez dokumentów. Osobom powyżej 60. roku życia zaleca się pozostanie w domu.

Surowe środki kwarantanny trwały do 11 maja. Stopniowo zaczęły słabnąć: pozwolono na prowadzenie sklepów niespożywczych, klinik dentystycznych i salonów kosmetycznych. Otwarto parki i place zabaw. 22 maja przywrócono krajowe przewozy pasażerskie na Ukrainie, normalnie zaczął funkcjonować miejski transport, a 25 maja uruchomiono metro.

22 maja Rada Ministrów wprowadziła kwarantannę adaptacyjną - w obwodach wprowadzano ograniczenia w zależności od sytuacji epidemiologicznej. Nowe zasady kwarantanny adaptacyjnej weszły w życie na Ukrainie 1 sierpnia. W zależności od sytuacji epidemiologicznej wszystkie regiony Ukrainy były podzielone na 4 poziomy zagrożenia epidemicznego: „zielony”, „żółty”, „pomarańczowy” i „czerwony”. 11 listopada Gabinet Ministrów podjął decyzję o zniesieniu kwarantanny adaptacyjnej i nałożył ograniczenia poziomu „pomarańczowego” dla całej Ukrainy.

Obecnie reżim kwarantanny i sytuacji kryzysowych został przedłużony do 28 lutego 2021 r. Od 8 do 24 stycznia ograniczenia kwarantanny zostaną zaostrzone.

3. POŻAR W CZARNOBYLU I W OBWODZIE ŻYTOMIERSKIM

4 kwietnia w Czarnobylskiej Strefie Wyłączenia na terenie leśnictwa Kotowski wybuchł na dużą skalę pożar lasu, który ugaszono dopiero po 10 dniach, a w niektórych miejscach strażacy kontynuowali gaszenie ściółki do 3 maja.

Według Państwowej Agencji ds. Zarządzania Strefą Wykluczenia, pożary w strefie czarnobylskiej objęły 20 000 hektarów, z czego 30% to lasy.

15 kwietnia Policja oskarżyła o podpalenie dwóch mężczyzn, a 16 kwietnia policja w Kijowie poinformowała o podejrzeniu kolejnego podpalacza. Według policji, pożar w strefie Czarnobyla wybuchł, ponieważ palili oni śmieci.

Po tym incydencie Rada Najwyższa zwiększyła odpowiedzialność za spalanie suchej roślinności.

Jednak już 16 kwietnia Państwowa Służba ds. Sytuacji Nadzwyczajnych otrzymała informację, że w pobliżu wsi. Rudnia i wsi Wystupowycze na terenie leśnictwa Wystupowyckiego w obwodzie żytomierskim zapaliły się trawa i ściółka leśna. Następnie pożar rozprzestrzenił się na inne wsie - Ostrowy, Diwoszyn, Żurba, Magdyn i Liczmany.

Pożary objęły 4300 hektarów. Pożar zniszczył 39 domów, w których mieszkali ludzie. Gabinet Ministrów przeznaczył 25 mln hrywien na usunięcie skutków pożarów w obwodzie żytomierskim.

4. GWAŁT W KAHARLYKU

W nocy z 23 na 24 maja 2020 r. funkcjonariusz w swoim gabinecie torturował kobietę wezwaną na komisariat w charakterze świadka: założył maskę przeciwgazową, zakuł ją w kajdanki i strzelił nad głową, po czym kilkakrotnie zgwałcił ofiarę.

Ponadto funkcjonariusze użyli siły fizycznej wobec mężczyzny przebywającego wtedy na komisariacie. W szczególności, grożąc zgwałceniem ofiary, stróże prawa położyli go na kolanach, bili w głowę pałkami, zakładali maskę gazową i strzelali z pistoletu nad głową. Jak określono, w wyniku tych działań ofiara doznała złamań żeber i nosa.

Departament Policji w Obuchowie otrzymał ze szpitala raport o przemocy i torturowaniu ofiary wieczorem 24 maja, a o godzinie 19:40 gwałciciele zostali zatrzymani, a śledczy DBR zostali wezwani na miejsce zbrodni.

25 maja Komendant Główny Policji Ihor Klymenko podpisał zarządzenie o rozwiązaniu jednostki w Kaharlyku i usunięciu szefa Komendy Policji Okręgu Obuchowskiego.

25 maja Państwowe Biuro Śledcze wszczęło postępowanie przygotowawcze w sprawie dwóch funkcjonariuszy policji zatrzymanych pod zarzutem zgwałcenia kobiety. Następnie organy ścigania zaczęły otrzymywać raporty o innych przypadkach tortur, które miały miejsce w policji w Kaharlyku. Okazało się, że kierownik jednostki wiedział o istnieniu takiej praktyki, ale nie reagował.

26 maja Sąd Rejonowy w Kijowie zatrzymał policjantów z Kaharlyka bez kaucji.

2 lipca wysunięto podejrzenie jeszcze wobec dwóch funkcjonariuszy organów ścigania, a 3 lipca Sąd w Kijowie zatrzymał ich w areszcie.

27 października Sąd Rejonowy w Kijowie zwolnił z aresztu policjanta Jarosława Lewandiuka, oskarżonego w sprawie o tortury i gwałt.

Również 27 października, pod kierownictwem proceduralnym Prokuratury Generalnej, były szef komendy policji w Kaharlyku, gdzie miały miejsce tortury, został poinformowany o podejrzeniu i umieszczony w areszcie domowym.

2 grudnia prokuratorzy złożyli pozew przeciwko pięciu policjantom z Kaharlyka, którzy torturowali i nielegalnie więzili ludzi.

5. POWÓDŹ NA ZACHODNIEJ UKRAINIE

23 czerwca w zachodnich regionach kraju rozpoczęły się ciężkie powodzie z powodu ulewnych deszczy. Zniszczone zostały setki kilometrów dróg, dziesiątki mostów i kilometry fortyfikacji przybrzeżnych, a setki ludzi przesiedlono.

Rząd przeznaczył ponad 700 mln UAH na priorytetowe działania mające na celu przezwyciężenie skutków pogody i zwrócił się do Rady o zatwierdzenie przydziału kolejnych 2 mld UAH. Prezydent Wołodymyr Zełenski podpisał 21 lipca ustawę „O zmianie ustawy Ukrainy „O budżecie państwa Ukrainy na rok 2020” № 746-IX””, która została przyjęta przez Radę Najwyższą 3 lipca 2020 r. Szkody spowodowane katastrofą oszacowano na co najmniej 2,5 mld UAH.

W Przykarpaciu zatopione zostały 263 miejscowości, uszkodzonych zostało ponad 13 000 domów, a 20 zostało całkowicie zniszczonych. Ponadto zniszczeniu uległo 201 km dróg, 93 mosty i ponad 80 km umocnień brzegowych. W czasie powodzi zginęły 4 osoby. 480 mln hrywien przeznaczono z funduszu rezerwowego budżetu państwa dla obwodu na likwidację skutków katastrofy.

W obwodzie czerniowieckim podczas powodzi zginęły 3 osoby. Powodzie uszkodziły 31 budowle hydrauliczne i 17 mostów, zalały 51 miejscowości, 1750 budynków mieszkalnych, 3776 studni, 819 piwnic, 3642 zagród i uszkodziły 2818 ha gruntów rolnych. Ponadto ze strefy powodziowej wysiedlono 136 osób, w tym 42 dzieci. Całkowite szkody spowodowane klęską żywiołową na Bukowinie osiągnęły 570 milionów hrywien.

1 października Gabinet Ministrów Ukrainy zdecydował o przyznaniu dodatkowych środków w wysokości 175,27 mln UAH na likwidację czerwcowych powodzi w zachodnich regionach Ukrainy. Kwota środków z funduszu rezerwowego budżetu państwa, która jest przeznaczona na dotknięte obszary, to już 1 miliard 377 milionów 475 tysięcy hrywien.

6. ŁUCKI TERRORYSTA

Rankiem 21 lipca na placu Teatralnym w centrum Łucka mężczyzna porwał podmiejski autobus z 13 pasażerami. Powiedział, że autobus jest zaminowany i miał broń automatyczną i dużą liczbę materiałów wybuchowych. Ponadto, powiedział, że inny ładunek wybuchowy znajduje się gdzie indziej i można go zdalnie zdetonować.

Terrorystą był 44-letni Maksym Krywosz, dwukrotnie skazany za oszustwo, wymuszenia i rabunek. W 2014 r. wydał w Łucku książkę „Filozofia zbrodniarza” pod pseudonimem „Maksym Płochoj”. To książka autobiograficzna, w której opisuje swój pobyt w więzieniu.

Maksym Krywosz zażądał, aby urzędnicy - od sędziów i prokuratorów po ministrów i premiera - opublikowali w mediach społecznościowych deklarację, w której nazywają siebie „terrorystami”. Zwrócił się też do prezydenta Wołodymyra Zełenskiego ze specjalnym żądaniem, by ten publicznie polecił film „Mieszkańcy Ziemi” z 2005 roku.

Prezydent Zełenski spełnił prośbę Krywosza i około godziny 22:00 zwolniono zakładników, a terrorystę zatrzymano.

Krywosz został oskarżony o popełnienie przestępstw na podstawie części 1 art. 258 (akt terrorystyczny), art. 263 (nielegalne posługiwanie się bronią i urządzeniami wybuchowymi), art. 348 (zamach na życie pracownika Policji), art. 147 (przetrzymywanie zakładników) Kodeksu karnego Ukrainy. 23 lipca sąd aresztował terrorystę w Łucku na dwa miesiące.

Ponadto w Charkowie został zatrzymany prawdopodobny wspólnik Maksyma Krywosza, Dmytro Mychajlenko.

24 lipca Sąd Rejonowy w Charkowie zdecydował o zastosowaniu środka przymusu dla Mychajlenki w postaci aresztu, wyznaczając mu kaucję w wysokości 175 760 UAH.

7. TANKOWIEC DELFI

10 września za pomocą pływającego dźwigu i holowników z miejskiej plaży usunięto z mielizny ratunkowy tankowiec Delfi i przewieziono do portu w Czernomorsku.

Wiadomo, że w nocy z 21 na 22 listopada 2019 roku fale sztormowe wyrwały kotwicę tankowca Delfi. U wybrzeży Odessy statek osiadł na mieliźnie, a członkowie załogi zostali ewakuowani.

W wyniku wypadku wybrzeże zostało zanieczyszczone, wycieki ropy naftowej stały się częstsze wraz z nadejściem lata. W czerwcu 2020 roku w pobliżu tankowca odkryto duży wyciek ropy, po czym wczasowiczom zabroniono odwiedzania plaży, na której utknął statek.

Armator obiecał usunąć Delfi przed 31 marca, ale kilkakrotnie opóźniał przewóz tankowca.

W lipcu 2020 r. operacja usunięcia statku przeszła pod kontrolę „Administracji portów morskich Ukrainy”.

Podjęto kilka prób usunięcia tankowca z mielizny, ale wszystkie zakończyły się niepowodzeniem. Pierwsza próba miała miejsce 18 lipca i zakończyła się zerwaniem jednej z nylonowych lin. Podczas drugiej próby 26 lipca nie wytrzymało naprężenie i zerwało stalową linkę, za pomocą której jeden z holowników próbował przesunąć statek.

Ostatecznie 10 września tankowiec został przetransportowany do portu morskiego „Czernomorsk”. W sumie prace związane z usunięciem statku z mielizny trwały 30 dni i kosztowały około 14 mln hrywien.

8. POŻAR W OBWODZIE ŁUGAŃSKIM

30 września w naturalnych ekosystemach regionu ługańskiego odnotowano kilka pożarów. Nikt nie spodziewał się, że płomienie rozprzestrzenią się tak szybko i zniszczą tak wiele domów i lasów. Drugiego dnia okazało się, że pożary były znacznie większe niż pierwotnie sądzono.

Najtrudniejsza sytuacja rozwinęła się wzdłuż linii demarkacyjnej, gdzie pożarem dotknięte zostały 32 miejscowości.

Gaszenie trwało do 8 października. Według ekspertów przybliżony obszar objęty pożarem to ponad 20 tysięcy hektarów.

Podczas likwidacji tych pożarów odnaleziono ciała 11 osób, z czego: 3 osoby zmarły na skutek zatrucia produktami spalania, 1 osoba - od oparzeń, 3 osoby - na skutek zawału serca, 4 osoby - ustalana jest przyczyna śmierci. 19 osób zostało rannych, a 150 osób zostało ewakuowanych.

W sprawie pożarów wszczęto 11 postępowań karnych. W dochodzeniu rozważane są cztery główne wersje: podpalenie z powodu ostrzału przez okupantów z niekontrolowanego terytorium regionu, podpalenie, samozapłon trawy i lasu na skutek warunków atmosferycznych, nieostrożne obchodzenie się z ogniem.

13 października Rada Ministrów przeznaczyła 185 mln hrywien z funduszu rezerwowego budżetu państwa na odszkodowanie dla ofiar pożarów lasów w obwodzie ługańskim.

Należy przypomnieć, że nie był to pierwszy w tym roku pożar na dużą skalę w obwodzie ługańskim. Tak więc 6 lipca okazało się, że z dwóch leśnictw w rejonie Nowojdarskim ogień rozprzestrzenił się na kolejne wioski.

W wyniku pożaru spłonęło około 5000 ha lasu, zginęło 6 osób, 71 osób szukało pomocy, 25 osób zostało hospitalizowanych, spłonęło 80 domków działkowych i 45 domów. Pożar zniszczył 5000 hektarów lasu, co stanowi 10% ogólnej jego powierzchni. Szacunkowa wielkość strat to ponad 450 mln UAH, bez uwzględnienia skutków środowiskowych.

2 grudnia deputowani przyjęli uchwałę w sprawie utworzenia Komisji Tymczasowej Rady Najwyższej nr 4262 w sprawie zbadania przyczyn pożarów na dużą skalę w obwodzie ługańskim w 2020 roku.

9. KATASTROFA SAMOLOTU Z UCZNIAMI W CZUHUJEWIE

Wieczorem 25 września w rejonie Charkowa podczas lądowania na lotnisku w miejscowości Czuhujiw rozbił się samolot Wojsk Powietrznych Sił Zbrojnych Ukrainy An-26. Na pokładzie było 27 osób: 7 członków załogi i 20 kadetów z Narodowego Uniwersytetu Sił Powietrznych w Charkowie.

Na miejscu katastrofy zginęło 25 osób, a jeden kadet Witalij Wilchowy zmarł w szpitalu z powodu poparzeń. Podchorąży Wiaczesław Zoloczewski, u którego zdiagnozowano siniaki, rany i wstrząsy mózgu, był leczony. Później okazało się, że będzie kontynuował naukę na Uniwersytecie Lotniczym.

Prezydent Wołodymyr Zełenski odznaczył 27 kadetów i członków załogi samolotu wojskowego An-26, medalami „Za służbę wojskową na Ukrainie”. Ponadto siedmiu członków załogi wojskowego samolotu An-26 zostało pośmiertnie odznaczonych medalami „Za wzorową służbę Ukrainie”.

Powołano komisję rządową do zbadania katastrofy, która odkryła, że katastrofę samolotu spowodowało sześć niebezpiecznych czynników,wśród nich był błąd ludzki i awaria jednego z bloków systemu sterowania lewym silnikiem.

Wszystkie materiały komisji zostały przekazane organom ścigania, które nadal prowadzą czynności śledcze w celu ustalenia bezpośrednich sprawców tragedii i przesłania materiałów do sądu.

10. WYBORY LOKALNE W STANIE PANDEMII

25 października na Ukrainie odbyły się wybory samorządowe wg nowego Kodeksu wyborczego, który wprowadził system otwartych list partyjnych, zmniejszył liczbę posłów i rozszerzył możliwości ich odwoływania.

Największym zagrożeniem i przeszkodą dla wyborów w 2020 roku była pandemia COVID-19. I choć wybory się odbyły, to sytuacja epidemiologiczna w kraju negatywnie wpłynęła na frekwencję wyborczą - CKW podała, że było to około 37%. Według niektórych szacunków nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych oraz dystansu podczas kampanii wyborczych i głosowania były jedną z przyczyn gwałtownego wzrostu zachorowalności na Covid w kolejnych tygodniach.

Opracowała Mariana Raczeniuk