Bieżący rok jest kluczowy dla reformy państwowego kompleksu obronno-przemysłowego - koncernu Ukroboronprom. Zamiast niego planuje się utworzenie dwóch holdingów o roboczej nazwie „Systemy obronne Ukrainy” i „Systemy kosmiczne Ukrainy”, które będą zajmować się badaniami, rozwojem, produkcją i wprowadzaniem do obrotu produktów. Pierwszy holding połączy wszystkie przedsiębiorstwa Koncernu produkujące broń i sprzęt wojskowy na potrzeby wojska, a tym samym wzmocni zdolności obronne naszego kraju, drugi - przedsiębiorstwa zajmujące się badaniami i rozwojem kosmosu i lotnictwa. I nie chodzi tylko o fizyczny rozdział zasobów ludzkich, majątku, technologii, powiązań kooperacyjnych i dystrybucyjnych, ale o głębszą reformę kluczowego przemysłu. Zwłaszcza dla kraju sprzeciwiającego się agresji.

O PRACACH W OSTATNIM ROKU I OBECNYM ZAMÓWIENIU

- Panie Jurij, etap przygotowawczy do reformy Koncernu przypadł na trudny okres dla Ukrainy, ale co tam - dla całego świata. Mimo to w ubiegłym roku udało nam się wiele zrobić, aby ożywić wiele przedsiębiorstw. Aby one po reformie czuły się ważnymi graczami na rynku sprzętu wojskowego i uzbrojenia, a nie jakimś „biednym krewnym”...

- Podam tylko kilka liczb. Produkcja w naszych przedsiębiorstwach wzrosła w ubiegłym roku - do 102,2% w porównaniu do 2019 roku. A to plus 665 milionów hrywien. Na przykład wskaźniki produkcji dla pojazdów opancerzonych poprawiły się o 40%, a dla systemów radarowych - o 23%. I to pomimo faktu, że rok 2020 był rokiem kryzysowym w związku z globalną pandemią COVID-19: budżety obronne krajów zostały zmniejszone, międzynarodowe wystawy broni odwołane, negocjacje przeniesiono do formatu online itp. Mimo to zamówienie obronne państwa w 2020 roku zostało w 100% zrealizowane przez przedsiębiorstwa Ukroboronprom – nie było ani jednej zerwanej umowy. W przyszłości spodziewamy się wzrostu udziału przedsiębiorstw uczestniczących w Koncernie w zamówieniu obrony państwa, które składa Ministerstwo Obrony, Siły Zbrojne, Państwowa Służba Graniczna, Gwardia Narodowa i inne resorty. Niestety, w ubiegłym roku udział ten był moim zdaniem dość „skromny” - zaledwie 36%.

W związku z tym, odwiedzając przedsiębiorstwo „Iskra” w Zaporożu w grudniu ubiegłego roku, Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski polecił zbadanie możliwości zwiększenia udziału przedsiębiorstw Ukroboronpromu w obronie państwa w celu zaopatrzenia ukraińskich obrońców w nasze produkty. A my już przedstawiliśmy możliwości i perspektywy rozwoju przedsiębiorstw Ukroboronpromu dla Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy i dowództwa poszczególnych służb Sił Zbrojnych Ukrainy. Pokazaliśmy przede wszystkim najnowsze osiągnięcia, nowoczesne modele sprzętu wojskowego i uzbrojenia.

Na przykład w ubiegłym roku Siły Zbrojne Ukrainy przyjęły do swojego uzbrojenia lekki transporter opancerzony Dozor-B, system rakietowy Neptun i zmodyfikowany miotacz ognia rakietowego RPV-16.

W ubiegłym roku testowano radar 80K6KS1 dla systemu obrony powietrznej BUK-M1, system rakietowy Olkha -M, system rakietowy Huragan oraz myśliwiec MiG-29MU2 .

To nie wszystko, co dzieje się w przedsiębiorstwach uczestniczących w Koncernie. Wciąż jest wiele pomysłów na to, co możemy zaoferować przede wszystkim naszym Siłom Zbrojnym, a także naszym zagranicznym partnerom.

Teraz zmieniamy podejście do działalności naukowo-technicznej zgodnie z nowoczesnymi wyzwaniami. Ponownie powołano Radę Rozwoju Naukowo-Technologicznego i Innowacji Ukroboronprom, do której zaproszono naukowców z Narodowej Akademii Nauk Politechniki Kijowskiej, ekspertów z czołowych ośrodków analitycznych. Przyczyni się to do przygotowania strategii i programów rozwoju naukowo-technicznego przedsiębiorstw państwowego kompleksu obronno-przemysłowego.

- O zamówieniu… Czy obecny stan rzeczy w tym obszarze odpowiada zadaniom, funkcjom i możliwościom przyszłego odnowionego Koncernu? Jak uniknąć sytuacji typu: potrzebujemy lotnictwa i czołgów (warunkowo), a amunicja w magazynach z czasów radzieckich to „chłam”, więc w ogóle ich nie kupimy?

- Najważniejsze dla naszego zespołu jest wyposażenie Sił Zbrojnych Ukrainy w nowoczesny sprzęt i broń. Przede wszystkim dotyczy to wysokiej jakości i terminowości wykonania zamówienia obronnego państwa. Naszym zadaniem jest wspólnie z zespołem RBNiO, MON, Sztabem Generalnym Sił Zbrojnych Ukrainy i Ministerstwem Przemysłu Strategicznego sformułowanie strategicznej wizji: jak zwiększyć zdolność obronną państwa, jak zapewnić transformację Ukroboronpromu i rozwój przedsiębiorstw koncernu. A ja już zasugerowałem prezydentowi, jako przewodniczącemu Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy, aby na specjalnym posiedzeniu RBNiO rozważył kwestię przekształcenia Ukroboronpromu i Strategię kompleksu obronno-przemysłowego. Mamy nadzieję, że takie spotkanie odbędzie się w lutym.

W SPRAWIE REFORMY SEKTORA, LOSÓW „FLAGMENÓW” I „LUZERÓW”

- Miesiąc temu podpisał Pan polecenie rozpoczęcia korporatyzacji Ukroboronpromu. Czy to oznacza, że w rozwiązaniu problemu nieskuteczności tego „molocha”, o którym mówimy od co najmniej pół dekady, lód w końcu pękł, a wszelkie przeszkody: legislacyjne, prawne, organizacyjne, a przede wszystkim polityczne, zostały pokonane?

- Korporatyzacja jest częścią dużej transformacji Ukroboronpromu poprzez tworzenie nowoczesnych, samowystarczalnych holdingów z efektywnym systemem zarządzania przedsiębiorstwem. Pozwoli to na uwolnienie wspólnych projektów z partnerami międzynarodowymi, zapewni przejrzysty transfer technologii w celu produkcji broni wysokiej jakości, przede wszystkim dla Sił Zbrojnych Ukrainy. Mówimy również o dodatkowych możliwościach przyciągania środków finansowych, ozdrawiania przedsiębiorstw, ochrony i wzmacniania zbiorowości pracowników oraz rozwiązywania innych problemów, które narastały przez lata i dziesięciolecia. Pomyślnemu wdrożeniu reformy, która rozpoczęła się już w grudniu ubiegłego roku, pomoże uchwalenie ustawy nr 3822, co stanie się fundamentem przemian. Zwróciłem się do Prezydenta Ukrainy z prośbą o określenie tej Ustawy jako pilnej do rozpatrzenia w Radzie Najwyższej. Mamy pełne poparcie głowy państwa, któremu zresztą przedstawiłem już koncepcję reformy i mapę drogową jej realizacji. Istnieje zrozumienie zarówno na szczeblu rządowym, jak i na forum komitetu profilowego Rady Najwyższej, na czele którego stoi poseł Ołeksandr Zawytnewycz.

Podczas wizyty w Żytomierzu Ołeksandr Zawytnewycz powiedział, że parlament może rozpatrzyć ten dokument w pierwszym czytaniu na początku lutego. Oznacza to, że jego ostatecznego przyjęcia można się spodziewać w okresie marzec-kwiecień. Tym samym do połowy roku zakończy się zadanie postawione przez Prezydenta Ukrainy - przekształcenie Koncertu Państwowego.

- Reforma Ukroboronpromu zakłada, że 65 najbardziej perspektywicznych przedsiębiorstw wejdzie do nowego holdingu państwowego. A co się stanie z resztą? Istotnie, przed rozpoczęciem reformy Koncern liczył prawie 120 podmiotów gospodarczych. Aż 30 przedsiębiorstw całkowicie wstrzymało działalność, zbankrutowało, zrezygnowało z produkcji produktów obronnych na rzecz dóbr konsumpcyjnych. Oznacza to, że los dwóch lub dwóch i pół tuzina pozostaje niepewny...

- Ukroboronprom składa się z 137 przedsiębiorstw. 21 z nich znajduje się na terenach czasowo okupowanych przez Rosję. Ukraina na pewno je odzyska. Ale w pierwszym etapie reformy liczymy na możliwości fabryk i biur projektowych zlokalizowanych na terenach kontrolowanych przez Ukrainę. 65 przedsiębiorstw utworzy nowy holding o roboczym nazwaniu „Systemy obronne Ukrainy”, który z kolei zostanie podzielony na 6 pod-holdingów. Planujemy również, że w jego skład wejdą specjalni eksporterzy, którzy pomogą w sprzedaży produktów.

Osobno utworzony zostanie Aerokosmiczny Holding, który połączy trzy sub-holdingi branżowe. Ukraina ma potężną bazę aerokosmiczną. Pod koniec ubiegłego roku Prezydent odwiedził Przedsiębiorstwo Państwowe „Antonow”, które po raz pierwszy od odzyskania niepodległości otrzymało od państwa zamówienie na trzy samoloty An-178 dla Sił Zbrojnych.

Odnośnie przedsiębiorstw, które, by tak rzec, „nie odnalazły się” w nowych warunkach… Pod koniec 2020 roku rząd zdecydował o przekazaniu 17 przedsiębiorstw Koncernu do Funduszu Mienia Państwowego w celu dalszej prywatyzacji. Są to przedsiębiorstwa, które de facto od wielu lat nie realizują zamówień dla sektora bezpieczeństwa narodowego i obronnego Ukrainy i nie mają nic wspólnego z przemysłem obronnym. Ich skuteczna prywatyzacja powinna być także elementem przyszłej transformacji, w wyniku której Ukroboronprom w postaci, w jakiej powstał w 2011 roku, przestanie istnieć.

I oczywiście transformacja wiąże się z rozwojem potencjału eksportowego i obecnością naszego kraju na światowym rynku zbrojeniowym. Konieczne jest wzmocnienie pozycji krajowych eksporterów specjalnych i przedsiębiorstw Ukroboronprom na rynkach zagranicznych. W końcu to kapitał obrotowy dla producentów, dodatkowe środki dla państwa na zamówienia obronne i wsparcie dla krajowej waluty. I oczywiście - praca, zarobki dla dziesiątek tysięcy Ukraińców. A w dalszej perspektywie - możliwości współpracy międzynarodowej po zakończeniu korporatyzacji Ukroboronprom. Jestem przekonany, że Ukraina ma ogromny potencjał do rozszerzenia swojej obecności na międzynarodowych rynkach zbrojeniowych. A prezydent postawił sobie zadanie: w tym roku znacząco zwiększyć eksport wyrobów przedsiębiorstw uczestniczących w Koncernie Państwowym.

- W porównaniu z poprzednią koncepcją zreformowania Ukroboronpromu, o której Ukrinform pisał na wiosnę, zmieniło się nieco podejście do specjalizacji subholdingów. Prawdopodobnie była to reakcja na krytykę, że takie obszary jak systemy artyleryjskie, broń precyzyjna, amunicja, systemy cyberbezpieczeństwa mogą znajdować się poza nową strukturą (a zatem poza zamówieniem)?

- Niewątpliwie uwzględniono wszystkie rozsądne uwagi. Już pracujemy nad utworzeniem pierwszych stowarzyszeń branżowych. W szczególności na posiedzeniu Zarządu Koncernu zaaprobowano koncepcję stworzenia sub-holdingu „Systemy Radarowe”, a nawet przeprowadzono publiczną dyskusję na temat tego, jaka powinna być ta struktura. Jej sztandarowym przedsiębiorstwem będzie wspomniane wcześniej zaporoskie przedsiębiorstwo „Iskra”.

- Proszę opowiedzieć nam o możliwościach współpracy, wspólnych działaniach - zarówno tych stałych, jak i w ramach indywidualnych projektów - pomiędzy różnymi sub-holdingami, a także z prywatnym biznesem, ewentualnie zagranicznym...

- Istnieje ogromna potrzeba zjednoczenia wysiłków prywatnych producentów, naszych międzynarodowych partnerów i przedsiębiorstw państwowych, które w procesie transformacji Koncernu zostaną przeorganizowane w spółki akcyjne. Jestem przekonany, że prace nad wszystkimi rozpoczętymi programami i projektami korzystnymi dla obu stron będą kontynuowane. Dotyczy to również ustanowienia wspólnej produkcji dronów szturmowych. Możemy mówić między innymi o awionice, o wielu innych obiecujących rzeczach. A to nowe perspektywy i możliwości wzajemnie korzystnej współpracy z partnerami międzynarodowymi, a także z krajowymi prywatnymi producentami uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Przede wszystkim dotyczy to zagranicznych partnerów, którzy mają doświadczenie i części niezbędne do ukraińskich samolotów, naszych pojazdów opancerzonych i wielu innych projektów. Jestem przekonany, że dzięki korporatyzacji Koncernu pojawią się nowe możliwości takiej współpracy.

Stworzyliśmy już biuro projektowe wewnątrz Ukroboronprom, które właśnie pracuje nad realizacją projektów produkcji dronów szturmowych oraz innego sprzętu i broni w ramach współpracy międzynarodowej.

O PIENIĄDZACH, AUDYCIE FINANSOWYM I WALCE Z KORUPCJĄ

- Wspomniał Pan w prasie, że audyt działalności finansowej Koncernu zakończył się pod koniec grudnia. Wyniki zostaną wkrótce przedstawione publicznie. Czy może Pan podzielić się pewnymi liczbami i przemyśleniami z czytelnikami Ukrinform „przed terminem”?

- Teraz przygotowujemy się do publikacji wyników audytu. Dodatkowo wprowadzamy system stałych i regularnych audytów w przedsiębiorstwach Ukroboronprom oraz w całym Koncernie. Trwa proces inwentaryzacji majątku. Jest to konieczne między innymi dla dalszej efektywnej korporatyzacji Koncernu Państwowego. Przede wszystkim powinniśmy zapoznać Radę Nadzorczą Ukroboronprom z wynikami audytu, którego przewodniczącym został niedawno wybrany Wołodymyr Horbulin.

- Jasne. Bez wniosków Rady Nadzorczej - nie, nie… A mimo to - Pana osobista ocena. Może -co najbardziej Pana uderzyło, gdy przeczytał Pan ten raport?

- O wszystkim dowiecie się po publikacji wyników. Na razie powiem jedno: aby zapewnić wymierny rezultat reformy Ukroboronpromu dla całego kraju, jest jeszcze wiele do zrobienia.

- Swoją drogą, o nieprzyjemnym. Jak każda gałąź ukraińskiej gospodarki i cały system zarządzania, Ukroboronprom - teraźniejszy i przyszły - odziedziczył tak haniebne zjawisko, jak korupcja w przedsiębiorstwach. Np. przed nowym rokiem stróże prawa donosili o oszustwach z ziemiami Ukroboronpromu w Charkowie ... Co planujecie zrobić, aby nie zabrać ze sobą tej „walizki” w przyszłość zreformowanego holdingu?

- Kilka ważnych rzeczy. O tym, co teraz robimy i planujemy. Wprowadzamy test wariografem dla wszystkich szefów przedsiębiorstw Ukroboronprom. Postanowiłem też, że wszyscy pracownicy, którzy trafią do naszego zespołu w wyniku otwartych konkursów, muszą przejść test na wykrywaczu kłamstw. Koncern podpisał także memorandum o współpracy z Biurem Antykorupcyjnym Ukrainy. Planujemy pogłębiać współpracę z innymi instytucjami antykorupcyjnymi, aby szybko reagować na wszelkie zagrożenia korupcyjne i możliwe nadużycia. Przyczyni się do tego tylko nowoczesny i skuteczny system ładu korporacyjnego. Przecież reforma zakłada utworzenie rad nadzorczych, systemu doboru kadr w oparciu o przejrzyste i zrozumiałe procedury.

Moje osobiste stanowisko to zero tolerancji dla korupcji. Brak „wzajemnej gwarancji”. Jesteśmy zobowiązani do współpracy ze wszystkimi organami ścigania, które sprawdzają informacje o możliwej korupcji i zagrożeniach w przedsiębiorstwach Ukroboronprom.

O TYM, KTO LUB CO MOŻE PRZESZKODZIĆ W REFORMIE

- Wspomniał Pan już o kilku terminach - dotyczących tworzenia ram prawnych, tworzenia pierwszych branżowych jednostek biznesowych itp. Podsumowując zatem, jakie powinny być poszczególne etapy tej reformy, co stanie się z każdym z podsektorów krajowego przemysłu obronnego i co stanie się w przyszłości z samym Ukroboronpromem jako nadbudową?

- Mówiłem już, że w 2021 roku Ukroboronprom jako państwowy koncern powinien przestać istnieć. Nastąpi to po zatwierdzeniu inicjatyw legislacyjnych, o których już rozmawialiśmy. Powstaną nowoczesne holdingi. Będzie to poprzedzone pewnym okresem przejściowym na zatwierdzenie procedur ich tworzenia, określenie algorytmu korporatyzacji itp. Jestem przekonany, że efektem tych prac będzie skuteczny system zarządzania, pogłębianie współpracy z partnerami międzynarodowymi, pozyskiwanie i opanowywanie nowych technologii oraz tworzenie wysokiej jakości uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

- A co może temu przeszkodzić? Albo kto?

- To, że prezydent wierzy w tę reformę i wspiera naszą chęć jej wdrożenia, świadczy o tym, że w jednym zespole bez trudu pokonujemy wszelkie przeszkody. Czy będą debaty w parlamencie, czy może decyzje rządu. Myślę, że mamy wystarczająco dużo argumentów, aby przekonać zarówno posłów, jak i członków rządu o celowości wprowadzenia tej reformy.

- A żeby przekonać do tego społeczeństwo? Nie jest tajemnicą, że słowo „korporatyzacja” przeraża wielu - na przykład znowu chcą coś odebrać ludziom, „złapać”, „dać pod zewnętrzną kontrolę”...

- Ludzi trzeba przekonywać faktami. Teraz widzimy wzrost produkcji w przedsiębiorstwach Ukroboronprom. Istnieją optymistyczne plany rozwoju potencjału eksportowego poszczególnych przedsiębiorstw, Koncernu i całego kraju. Jest też jasny plan, jak zapewnić transformację, co gwarantuje wprowadzenie nowoczesnego podejścia do zarządzania tą bardzo wrażliwą, ale niezwykle ważną dla państwa branżą.

- A jakie są nastroje w kolektywach zawodowych? Jak ludzie postrzegają przyszłą reformę? Jakie problemy należy wcześniej rozwiązać, aby zainteresować się wynikami nadchodzącej reformy?

- Odwiedziłem już ponad 20 przedsiębiorstw Ukroboronpromu w obwodzie charkowskim, zaporoskim, mikołajowskim, chersońskim, czerkaskim, żytomierskim, lwowskim i rówieńskim. Odwiedziłem brygady remontowe sprzętu wojskowego w strefie OSP - Kramatorsk, Toreck, Konstantyniwka, Sewerodonieck, Łysyczańsk ... Niektóre przedsiębiorstwa mile zaskakują rozwojem, wskaźnikami i planami. Niektóre wymagają dodatkowej uwagi. Na przykład Charkowskie Zakłady Lotnicze potrzebują pomocy rządowej w celu naprawy finansowej. Dla tego przedsiębiorstwa przygotowaliśmy osobny projekt, który został już przesłany do Rady Ministrów do rozpatrzenia. Jesteśmy przekonani, że przyjęcie dokumentu da „drugi oddech” zakładowi, który niestety od wielu lat nie produkuje tak ważnych dla kraju wyrobów high-tech.

Nie jest to odosobniony przypadek. Jest cała lista państwowych przedsiębiorstw uczestniczących w Koncernie, które muszą poprawić swoją kondycję i przezwyciężyć nagromadzone przez wiele lat zjawiska kryzysowe. Nowe możliwości stworzy w tym celu korporatyzacja Ukroboronpromu. Jestem przekonany, że transformacja Ukroboronpromu stanie się motorem rozwoju przemysłowego i gospodarczego państwa.

Oksana Poliszczuk, Władysław Obuch. Kijów