Nowy program MFW: dlaczego to jest ważne dla państwa w stanie wojny

Nie można powiedzieć, że współpraca z Międzynarodowym Funduszem Walutowym jest łatwa dla każdego państwa. Za każdym razem, gdy Fundusz udziela pożyczek na preferencyjnych stopach procentowych, warunki, które musi spełnić kredytobiorca, są określone w umowie. Jednocześnie MFW okresowo przeprowadza korekty w celu ustalenia, czy kraj wypełnia swoje zobowiązania, które zazwyczaj dotyczą reform gospodarczych i zapewnienia wypłacalności.

To proste: ten, kto udziela pożyczki, musi mieć pewność, że kredytobiorca jest w stanie spłacić dług. Schemat jest prosty i działa właściwie na rzecz uzdrowienia gospodarczego. Teraz Ukraina otrzymała nową pożyczkę w ramach programu Stand-by, praktycznie zrywając z realizacją poprzedniego czteroletniego porozumienia EFF (Extended Fund Facility). Dlaczego tak się stało, jakie perspektywy i nowe trudności wróży to krajowi, który wciąż znajduje się w stanie wojny?

PO JANUKOWYCZU

Najpierw podamy niektóre liczby. Ukraina współpracuje z MFW od 1992 r. i, zgodnie z danymi Funduszu, zawarła umowy w sprawie dziewięciu programów kredytowania, otrzymując około 20,18 mld SDR (według Ministerstwa Finansów Ukrainy - 21,41 mld SDR), co stanowi równowartość ponad 31 mld USD. Dla zrozumienia, SDR jest umownym systemem wypłat MFW, który tłumaczy się jako „specjalne prawa ciągnienia" i wyznaczana jest na podstawie pięciu światowych walut: dolara amerykańskiego, euro, funta szterlinga, juana i jena. Natychmiast musimy uspokoić: Ukraina spłaca długi MFW na czas (inaczej nie zobaczymy nowych pożyczek), a na dzisiejszy dzień ma długi tylko po dwóch ostatnich programach.

Jeśli oceniamy rzeczywistą efektywność współpracy z MFW dla gospodarki Ukrainy w ostatnim okresie (od 2014 r.), to trzeba powiedzieć, że wszystko działało tak, jak powinno, choć nie bez trudności. Oprócz wychodzenia ekonomiki z kryzysu gospodarczego po „zerowych" rachunkach pozostawionych przez Janukowycza i spółkę, a także gwałtownego spadku PKB w ciągu ostatnich trzech lat, Ukraina wykazuje ciągły „plus". Tak więc, w 2014 r., Według Funduszu, poziom realnego PKB wynosił minus 6,6%. Gorzej było w 2015 roku - minus 9,8%. W ciągu następnych dwóch lat liczba ta gwałtownie wzrosła do plus 2,4% w 2016 r. i plus 2,5% w 2017 r. Według prognoz, w tym roku Ukraina zakończy wzrostem PKB prawie plus 3,5%. Wyraźnie wskazuje to na pozytywną tendencję. Dalej będzie ciekawiej, choć trudniej jednocześnie.

ŚLEPY ZAUŁEK

Jeszcze w październiku tego roku, w przeglądzie „Perspektywy światowej gospodarki", analitycy MFW przewidywali gwałtowny spadek ukraińskiego PKB do 2,7% w 2019 roku. Na pewno wpłynęło na to faktyczne zatrzymanie programu EFR dla Ukrainy (przewidywano 17,5 miliarda dolarów), który został zatwierdzony w marcu 2015 r., przez kolejne cztery lata. Ukraina otrzymała tylko cztery transze, z nich - ostatnia w kwietniu ubiegłego roku - po czym Fundusz wezwała Kijów - „wypełniać swoje zobowiązania reformatorskie w odpowiednim czasie" i zaprzestał finansowania. Wtedy chodziło m.in. o stworzenie Sądu Antykorupcyjnego, doprowadzenie cen nośników energii do poziomów rynkowych, aby wykluczyć systemy korupcyjne, poprawić politykę fiskalną. Późniejsze rozmowy i konsultacje między ukraińskim rządem a MFW nie doprowadziły do wznowienia programu.

Jednocześnie w korytarzach MFW sugerowano, że na Ukrainie rozpoczyna się okres przedwyborczy, a zatem niepopularne decyzje (takie jak podwyżka cen gazu lub cięcia budżetowe) nie są teoretycznie pożądane. Ponadto Ukraina i tak wykazała już „postęp" we współpracy z MFW. Do tej pory nie otrzymała więcej niż trzy transze, a w sumie tylko jedną w ramach oddzielnego programu. Dlatego teraz, choć powoli, kontynuowała wdrażanie reform.

Niemniej jednak współpraca w ramach EFF trafiła w ślepy zaułek, bez perspektyw na poprawę i najwyraźniej była to główna przyczyna prognoz Funduszu dotyczących gwałtownego spadku krajowego poziomu PKB już w 2019 r. Musieliśmy znaleźć wyjście ... i znaleźliśmy.

OCZEKUJĄC NOWEGO PROGRAMU

W połowie października przywódcy MFW i ukraińskiego rządu ogłosili, że osiągnęli porozumienie w sprawie uruchomienia nowego programu kredytowania ukraińskiej gospodarki, Stand-by Arrangement (SBA), zamiast umowy o rozszerzonym finansowaniu EFF.

Jednak w ciągu ostatnich dwóch miesięcy nie było jasne, na jakich warunkach będzie kontynuowana współpraca, a także wypełnienie przez Ukrainę wcześniejszych zobowiązań, którymi był „obciążony" wcześniejszy program. Ponadto ważne było, aby usłyszeć odpowiedzi na pytania, czy też stan wojenny ogłoszony przez prezydenta Poroszenko w dziesięciu regionach Ukrainy będzie stanowił przeszkodę. Międzynarodowy Fundusz Walutowy nie spieszył się z ogłoszeniem wyników, wysyłając jedynie sygnały, oznajmiając, że „ma doświadczenie w pracy z krajami, w których ogłoszono stan wojenny".

MFW, warto zauważyć, jest bardzo zamkniętą strukturą, która pod każdym względem ogranicza ujawnianie informacji z góry, aż do podjęcia formalnej decyzji. Jeśli chodzi o wycieki w mediach, kierownictwo Funduszu natychmiast wszczyna dochodzenia wewnętrzne. Oczywiście, pieniądze lubią ciszę. Dlatego główne tendencje można zrozumieć tylko z ostrożnych wypowiedzi i indywidualnych oświadczeń przedstawicieli Funduszu.

Na briefingu w zeszłym tygodniu w Waszyngtonie, na prośbę UKRINFORM wyjaśnić wszystkie aspekty nowego programu Stand-by dla Ukrainy, oficjalny przedstawiciel Funduszu Jerry Rice tylko potwierdził, że , że Rada Wykonawcza zbierze się w dniu 18 grudnia. Nie podał szczegółów, ale zapewnił: „Fundusz zamierza kontynuować współpracę z Kijowem". W tłumaczeniu z języka urzędowego oznaczało to, że nie istnieją żadne przeszkody dla nowych pożyczek.

Na potwierdzenie tego w prywatnej w siedzibie Funduszu, dziennikarz wpływowego amerykańskiego wydania zapewnił, że w praktyce, jeśli w oficjalnym programie zaplanowanego posiedzenia MFW jest przyjęcie nowego programu, na 99% będzie on przyjęty. Pozostało jednak czekać na oficjalne oświadczenie wyjaśniające szczegóły.

SUKCES I LISTA WARUNKÓW

Jako pierwszy ogłosił sukces we wtorek Prezydent Poroszenko, informując o decyzji Funduszu przyznać Ukrainie 1,4 miliarda dolarów w pierwszej transzy. Ważne, że tego samego dnia Rada Dyrektorów Banku Światowego zatwierdziła przekazanie Ukrainie gwarancji finansowej w wysokości 750 milionów USD. Takie decyzje „wzmacniają stabilność Ukrainy na tle złożonych wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych" - napisał prezydent.

Oficjalne oświadczenie MFW pojawiło się godzinę później, dając odpowiedzi na wcześniejsze pytania.

Tak więc podczas 14-miesięcznego okresu trwania program przewiduje się dokonywanie przeglądu co sześć miesięcy. Oznacza to, że można spodziewać się maksymalnie trzech transzy: pierwszej teraz w wysokości 1,4 miliarda dolarów, drugiej i trzeciej - łącznie 2,5 miliarda dolarów. Czas i suma kolejnych wypłat będzie zależała od realizacji przez Ukrainę przyjętych warunków.

Większość z nich jest jasno określona w oświadczeniu Funduszu: kontynuacja konsolidacji budżetu w celu zmniejszenia długu publicznego; obniżenie inflacji przy zachowaniu elastycznego kursu walutowego; wzmocnienie sektora finansowego, przywrócenie aktywów i ożywienie kredytów bankowych; kontynuacja reform strukturalnych, w szczególności w dziedzinie administracji podatkowej, prywatyzacji i zarządzania.

Zastępca dyrektora zarządzającego MFW David Lipton, dodał: „Ważne (dla ukraińskiej władzy - red.) czy utrzymuje się sprzeciw przeciw wzrostowi wydatków lub zmniejszeniu podatków, jednocześnie przywracając wysiłki w celu poprawy zarządzania finansami publicznymi i administracji podatkowej”. Czyli żadnego zwiększenia wydatków socjalnych lub innych wydatków budżetowych w najbliższym czasie. Fundusz rozumie, że jest to szczególnie trudne w kraju przed wyborami, a także w warunkach wojny, jednak z dużym zaufaniem odnosi się do tej kwestii.

Ponadto Ukraina musi oczywiście spełnić poprzednie wymogi co do reform, chociaż nowy program pozwolił na ich nieznaczne opóźnienie. Jak zauważył Lipton, chodzi o postęp w reformach antykorupcyjnych, a także w sferze prywatyzacji. Jednocześnie priorytetem jest „uruchomienie sądu antykorupcyjnego, prywatyzacja dużych państwowych przedsiębiorstw, uproszczenie aktów prawnych i promowanie reformy rolnej". Jest to w istocie przybliżona lista wymagań Funduszu, od realizacji której zależą kolejne transze na Ukrainę.

I wreszcie - kolejna dobra wiadomość. Po zatwierdzeniu programu, MFW natychmiast skorygował prognozy wzrostu dla realnego PKB Ukrainy - do 3,9% w przyszłym roku (odnośnie do 2,7%, prognozowanych przez Fundusz dwa miesiące temu). Ponadto w 2020 r. spodziewany jest znaczny wzrost tego wskaźnika - do 4,43%. Oznacza to, że MFW ma wysoki poziom zaufania i oczekiwań do obecnego kursu ukraińskiego rządu, biorąc pod uwagę wybory, sytuację wojskową i trwającą zbrojną agresję Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie.

Pomijając liczby i wskaźniki finansowe, nowy program MFW jest również znaczącym gestem politycznym wspierającym Ukrainę. Pozytywna decyzja MFW jest czytelnym sygnałem dla innych instytucji międzynarodowych, takich jak Bank Światowy (który już zatwierdził gwarancje kredytowe dla Ukrainy), a także dla europejskich instytucji finansowych.

Nie tylko wojna, ale także wybory, hybrydowa agresja, przedłużające się reformy, walka z korupcją to cały kompleks złożonych wyzwań dla jednego państwa, z którymi musi się zmierzyć. Najnowsze prognozy MFW są dla Ukrainy bardzo optymistyczne, ale to wszystko można osiągnąć. Oczywiście proces ten będzie bolesny i trudny, ale należy go ukończyć, aby wygrać.

Jarosław Dowgopol, Waszyngton